Ngày 06/11/2023 tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội đã tiến hành Phiên chất vấn và trả lời chất vấn. Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cùng các thành viên Chính phủ đã trả lời chất vấn trước Quốc hội liên quan đến lĩnh vực quản lý ngành. Các nội dung được đại biểu chất vấn Thống đốc NHNN liên quan đến việc giải ngân gói tín dụng hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội 120.000 tỷ đồng, giải pháp đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, giải pháp đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng đến cuối năm…

Trả lời câu hỏi chất vấn của Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) về giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng phát triển nhà ở xã hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thực hiện nhiệm vụ theo Nghị quyết của Chính phủ tiến tới mục tiêu 1 triệu căn hộ trong 10 năm tới, đây là gói tín dụng sử dụng nguồn tiền từ các tổ chức tín dụng, lãi suất ưu đãi cũng từ nguồn lực của các ngân hàng.

NHNN đã có văn bản hướng dẫn các tổ chức tín dụng thực hiện; đồng thời có văn bản gửi UBND các tỉnh/thành phố quan tâm công bố các dự án theo diện cho vay theo gói tín dụng này. NHNN cũng đã yêu cầu các ngân hàng ban hành quy trình nội bộ để triển khai.

Thời gian qua đã có 18/63 UBND cấp tỉnh công bố dự án tham gia chương trình với 53 dự án. Đến nay đã có 105 tỉ đồng cho 3 dự án ở 3 tỉnh/thành được giải ngân.

Thống đốc NHNN cho biết giải ngân còn hạn chế là do nguồn cung nhà thuộc đối tượng hạn chế. Nhu cầu nhà ở lớn nhưng nhu cầu đi vay để mua nhà lại là vấn đề người dân cân nhắc kỹ lưỡng. Mặt khác, chương trình thực hiện thời gian dài 10 năm nên mong UBND các tỉnh thành phố sớm công bố danh mục các dự án thuộc diện cho vay. Đồng thời NHNN sẽ tăng cường thông tin tuyên truyền để người dân nắm rõ.

Trả lời câu hỏi chất vấn của Đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) về giải pháp để đẩy nhanh hơn nữa viềc thanh toán không dùng tiền mặt, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian qua NHNN thực hiện nhiều giải pháp như rà soát hành lang pháp lý, tạo thuận lợi cho việc thanh toán không dùng tiền mặt. Đến nay nhiều hoạt động được thực hiện qua các kênh số, ứng dụng công nghệ, bảo đảm an toàn hoạt động thanh toán.

Các chỉ số thanh toán không dùng tiền mặt trong 9 tháng qua tăng trưởng cao như tỉ lệ giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 49% về số lượng, giao dịch qua internet tăng 60,3%, qua kênh điện thoại di động tăng 60,8%, qua QR code tăng 105%...Giao dịch qua ATM giảm cho thấy xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt tăng. Tháng 9/2023 thanh toán tiền mặt trên tổng thanh toán giảm 9,17% so với mức 11,73% so với 2020 cho thấy kết quả đáng kể.

Về khó khăn, Thống đốc NHNN cho biết, như thói quen, tâm lý sử dụng tiền mặt, tâm lý e ngại khi tiếp cận công nghệ mới trong thanh toán, xu hướng tội phạm công nghệ cao khiến người dân e ngại. Thời gian tới NHNN tiếp tục rà soát các văn bản và phối hợp các cơ quan để hoàn thiện hành lang pháp lý và có các biện pháp phòng ngừa để bảo mật thông tin, bảo đảm an ninh, an toàn cho khách hàng, tăng cường thông tin truyền thông. Trong đó, chương trình trình “Đồng tiền Thông thái” được phát hàng tuần trên Đài truyền hình Việt Nam đã cung cấp nhiều thông tin, hướng dẫn sử dụng các dịch vụ, sản phẩm thanh toán không dùng tiền mặt bảo đảm ab toàn, hiệu quả tới công chúng.

Trả lời câu hỏi của Đại biểu Trần Thị Vân (Bắc Ninh) về vấn đề tăng trưởng tín dụng và câu hỏi của Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) về lộ trình xóa bỏ việc điều hành, phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng tổ chức tín dụng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, nguyên nhân tăng trưởng tín dụng thấp là do cầu về tín dụng. Số đơn hàng doanh nghiệp giảm sút. Người dân và các hộ kinh doanh gặp nhiều khó khăn sau ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19.

Về nguồn cung tín dụng, NHNN đã điều hành theo hướng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các tổ chức tín dụng cung tín dụng. Ngân hàng nhà nước đã thực hiện nhiều giải pháp, chỉ đạo các tổ chức tín dụng rà soát các thủ tục cho vay vốn để có thể rút ngắn thời gian, hỗ trợ tốt hơn cho người dân, đồng thời đưa ra một số kiến nghị với các bộ, các ngành liên quan để thực hiện các giải pháp cải thiện điều kiện tín dụng, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về điều hành tăng trưởng tín dụng tiến tới xóa bỏ, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, đây là một trong các giải pháp điều hành của NHNN, kết hợp với các công cụ chính sách khác. Trên thực tế, NHNN điều hành bám sát theo Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ. Qua tham khảo ý kiến các chuyên gia, nhà quản lý, có thể thấy trong điều kiện hiện nay, chưa thể bỏ việc điều hành tăng trưởng tín dụng, vì nhu cầu vốn của nền kinh tế còn phụ thuộc nhiều vào tín dụng. Đến khi các doanh nghiệp huy động trên thị trướng vốn thuận lợi, vốn đáp ứng được nhu cầu sản xuất, kinh doanh thì đó là một trong những điều kiện thuận lợi để xem xét việc bãi bỏ hạn mức tín dụng.

Tranh luận với Thống đốc NHNN, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Tp. Hà Nội) cho biết, việc ngân hàng giải ngân vốn cho đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người lao động, Thống đốc đã trả lời đúng nhưng chưa đủ. Đây là chủ trương rất đúng đắn và nhân văn của Chính phủ, để triển khai thực hiện hiệu quả, đại biểu cho rằng cần có sự vào cuộc không chỉ riêng của ngân hàng mà còn sự vào cuộc của Bộ Xây dựng, địa phương, tổ chức công đoàn, đặc biệt là người lao động.

Bên cạnh đó, phải nắm được nhu cầu, yêu cầu về số lượng, diện tích, địa điểm, chất lượng, mức giá,... Từ đó lên kế hoạch triển khai, xây dựng, cung cấp trên cơ sở nhu cầu, yêu cầu của người lao động thì thực hiện thành công được. Đại biểu mong muốn Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ quan tâm, chỉ đạo nhằm đạt được sự đồng thuận, thống nhất, qua đó đảm bảo đề án được thực hiện hiệu quả.

Trả lời tranh luận của Đại biểu Nguyễn Anh Trí, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng bày tỏ thống nhất và nhất trí cao với ý kiến bổ sung của đại biểu Nguyễn Anh Trí và nêu rõ, Chương trình 1 triệu căn hộ là chương trình nhân văn. Để thực hiện chương trình này đỏi hỏi nguồn lực tài chính lớn. Trên thực tế, nhu cầu nhà ở cho người lao động, người có thu nhập thấp rất lớn nhưng nhu cầu vay vốn lại là cân nhắc của người dân.

Thời gian tới, NHNN tiếp tục chỉ đạo tổ chức tín dụng quan tâm triển khai giải ngân gói 120 nghìn tỉ đồng và có mở rộng cho các ngân hàng thương mại cổ phần khác. Thời gian tới có thêm nhiều ngân hàng thương mại khác tham gia thì vốn sẽ lớn hơn. 

Liên quan đến Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện cho vay chương trình này, thời gian qua tích cực triển khai, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết NHNN cũng như Thống đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội với vai trò của mình tiếp tục chỉ đạo cùng với các thành viên Hội đồng quản trị sẽ triển khai qua kênh này. Nhất trí rằng mục tiêu 1 triệu căn hộ đòi hỏi sự tham gia của toàn hệ thống, do đó NHNN sẽ phối hợp bộ ngành địa phương, công đoàn thì sẽ tích cực phối hợp tháo gỡ khó khăn vướng mắc để đạt mục tiêu chương trình.

Trả lời chất vấn của Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) về giải pháp ngăn chặn tín dụng đen, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian qua, vấn đề tín dụng đen được Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm… 

Trong thời gian qua, Bộ Công an cùng với các bộ, ngành trong đó có Ngân hàng Nhà nước cũng đã triển khai quyết liệt rất nhiều giải pháp. Thủ tướng Chính phủ  đã ban hành Chỉ thị và Công điện để thúc đẩy triển khai để tăng cái khả năng tiếp cận tín dụng các kênh chính thức, hạn chế tín dụng đen. 

Về phía NHNN, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết đã ban hành Quyết định để triển khai hành động, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý để tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận được tín dụng từ các kênh chính thức, từ đó góp phần năn chặn tín dụng đen trong nền kinh tế.

Trả lời chất vấn của Đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) chất vấn về việc thực hiện Nghị quyết 42, việc xử lý các tổ chức tín dụng yếu, kém chưa đạt tiến độ đề ra; việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 28. Đây là Nghị định được ban hành sớm nhất trong số các nghị định triển khai Nghị quyết số 43 của Quốc hội và Nghị quyết 11 của Chính phủ.

Sau khi Nghị định 28 ban hành, Ủy ban Dân tộc và Bộ Y tế đã ban hành thông tư hướng dẫn và trong quá trình thực hiện hai cơ quan này cũng đã ban hành các thông tư để sửa đổi, thay thế. Kết quả, đến nay việc thực hiện giải ngân đã được triển khai đúng quy chế, số dư nợ cho vay các chính sách theo chương trình này đạt 1.996 tỷ đồng, với hơn 40.000 khách hàng còn dư nợ.

Tuy nhiên, qua đánh giá cho thấy khó khăn nhất để triển khai giải ngân chương trình này là phê duyệt các danh sách thuộc đối tượng được hưởng chương trình. Về vấn đề này, NHNN cũng rất mong Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm ban hành danh sách, trên cơ sở đó để Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện giải ngân. 

Hiện nay, Chính phủ cũng đang giao Ủy ban Dân tộc chủ trì, phối hợp với các cơ quan bộ, ngành tham mưu đề xuất sửa đổi chương trình, trên cơ sở kiến nghị của doanh nghiệp và người dân, cũng như kiến nghị của các địa phương.

Trả lời câu hỏi chất vấn liên quan đến tín dụng cho các dự án BOT của Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên), Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, nhu cầu vốn cho những các dự án về cơ sở hạ tầng giao thông cần khối lượng vốn rất lớn và với kỳ hạn dài, tính chất nguồn vốn của hệ thống tổ chức tín dụng là nguồn vốn huy động ngắn hạn nên việc cho vay với khối lượng lớn và dài hạn cũng bị ràng buộc. Bởi tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của hệ thống các tổ chức tín dụng vừa qua cho thấy, nếu huy động bằng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn có thể dẫn tới rủi ro và hệ lụy cho ngân hàng.

Tính đến ngày 30/9, có 22 tổ chức tín dụng thực hiện cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông, tổng dư nợ 92.319 tỷ đồng. Tuy nhiên, điều đáng chú ý nợ xấu chiếm 3,83%, đáng chú ý nữa, nợ nhóm 2 chiếm đến 26,52% - đây là nhóm nợ sát với nợ nhóm 3 - nợ xấu. Nguyên nhân chủ yếu là các phương án tài chính của các dự án thường không đúng như với phương án tài chính xây dựng ban đầu. Do vậy, chính sách huy động vốn cũng cần phải huy động nhiều nguồn lực tài chính khác, kể cả là trong nước và nước ngoài.

Về tranh luận của Đại biểu Hà Sĩ Đồng (Quảng Trị) liên quan đến điều hành mức tăng trưởng tín dụng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định, thời gian qua NHNN đã tổ chức các buổi tọa đàm với chuyên gia và với đại biểu Quốc hội, qua phân tích, đánh giá, các đại biểu đều thống nhất rằng, với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam hiện nay, vốn phụ thuộc vào vốn tín dụng của ngân hàng rất lớn; tỷ lệ dư nợ trên GDP trên 120% GDP và đang ở mức cảnh báo theo khuyến nghị của các tổ chức quốc tế. Nhu cầu vốn này của hệ thống ngân hàng vẫn còn một nguồn vốn dài hạn từ hệ thống ngân hàng. Vì vậy, nếu bỏ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng có thể tín dụng sẽ tăng rất mạnh, có thể rủi ro đối với hệ thống ngân hàng.

Vừa qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm và có nhiều hội nghị phát triển thị trường vốn để phát triển phân khúc khác của thị trường vốn như trái phiếu doanh nghiệp để đảm bảo nhu cầu vốn trung và dài hạn. Còn các tổ chức tín dụng chủ yếu cung ứng nguồn vốn ngắn hạn và vốn lưu động.

Để tránh trường hợp tùy ý trong việc phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với tổ chức tín dụng, Ngân hàng nhà nước hàng năm có định hướng nhưng trên cơ sở này cũng có nguyên tắc chung, đó là xếp hạng tín nhiệm của các tổ chức tín dụng. Ngoài ra, có một số tiêu chí khác như mặt bằng lãi suất giảm, tham gia vào quá trình tái cấu trúc... sẽ được cộng điểm để xem xét, giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng phù hợp./.

Nguyễn Thị Hương Quỳnh - NHNN Lạng Sơn